şimşek çakması ne demek?
Şimşek Çakması
Şimşek, genellikle kümülonimbus bulutları içerisinde oluşan, yüksek elektrik potansiyeli farkı nedeniyle meydana gelen ani ve şiddetli bir elektrik boşalması olayıdır. Bu boşalma, bulut içi, bulutlar arası veya bulut ile yer arasında gerçekleşebilir.
Şimşek Nasıl Oluşur?
Şimşek oluşumu karmaşık bir süreçtir, ancak temel olarak şu adımları içerir:
- Yük Ayrışımı: Bulut içindeki su damlacıkları, buz kristalleri ve dolu taneleri arasındaki sürtünme ve çarpışmalar, elektrik yüklerinin ayrılmasına neden olur. Genellikle, pozitif yükler bulutun üst kısmında, negatif yükler ise alt kısmında birikir.
- Elektrik Alan Oluşumu: Yük ayrışması, bulut içinde ve bulut ile yer arasında güçlü bir elektrik alan oluşturur.
- İyonizasyon: Elektrik alan yeterince güçlendiğinde, havanın yalıtkanlığı kırılır ve hava iyonize olur. Bu, havadaki moleküllerin elektron kaybetmesi ve serbest elektronlar ile iyonlar oluşturması anlamına gelir.
- Lider (Öncü) ve Striker (Dönüş Vuruşu):
- Lider: Negatif yüklü bir "lider" (öncü) kanal, buluttan yere doğru adım adım ilerler. Bu kanal, iyonize olmuş havadan oluşur ve oldukça zayıf bir parlaklığa sahiptir.
- Striker: Lider yere yaklaştığında, yerden pozitif yüklü bir "striker" (dönüş vuruşu) yukarı doğru çıkar. Bu iki kanal birleştiğinde, kısa devre oluşur ve büyük bir elektrik akımı akar.
- Ana Deşarj (Dönüş Akımı): Lider ve striker kanallarının birleşmesiyle oluşan tamamlama yolu üzerinden çok yüksek bir akım geçer. Bu akım, havayı aşırı derecede ısıtır (yaklaşık 30.000 °C), bu da ani bir genleşme ve parlak bir ışık (şimşek) ile şiddetli bir ses (gök gürültüsü) üretir.
Şimşek Türleri
- Bulut İçi (IC): Aynı bulut içindeki farklı yük bölgeleri arasında gerçekleşen şimşeklerdir.
- Bulutlar Arası (CC): Farklı bulutlar arasındaki yük farklılıklarından kaynaklanan şimşeklerdir.
- Bulut-Yere (CG): Bulut ile yer arasında gerçekleşen ve insanlar için en tehlikeli olan şimşek türüdür. Genellikle negatif CG şimşekleri daha yaygındır, ancak pozitif CG şimşekleri daha güçlü ve daha tehlikeli olabilir.
Şimşeğin Etkileri
Şimşek, can ve mal kayıplarına neden olabilecek önemli bir doğal tehlikedir. Şimşek çarpmaları yangınlara, elektrik kesintilerine ve elektronik cihazların zarar görmesine yol açabilir. Ayrıca, orman yangınlarının da önemli bir nedenidir.